.
Odwaga cywilna jest cnotą pokrewną męstwu. Różni się od męstwa tym, że nie ryzykuje utraty życia, lecz co najwyżej utratą prestiżu społecznego czy zahamowanie kariery.
W szkole, wśród uczniów, będzie skutkowała ostracyzmem towarzyskim, wyrzuceniem na margines grupy klasowej, drwinami…
Odwaga cywilna, tak jak inne cnoty, wymaga odpowiedniego wychowania. W niniejszym artykule zasygnalizuję główne kierunki działań wychowawczych, które należy podjąć, aby ją ukształtować.
1. Namawiaj do obrony własnego zdania (nawet, gdy to będzie wiązało się z konsekwencjami)
Czasami dzieci (i nie tylko) mają tendencję do wypowiadania się na każdy temat, nie mając tak naprawdę nic do powiedzenia. Jednak w tym przypadku akurat bywa odwrotnie. Głoszenie prawdy, które wiąże się z krytyką, wymaga odwagi, na którą nie każdego stać.
Z jednej strony trzeba wprost zachęcać do stawania po stronie prawdy, z drugiej – dać dziecku podstawy intelektualne i duchowe, aby chciało przy tej prawdzie trwać, nawet ryzykując narażenie się na drwiny i odrzucenie społeczne.
Jednak same słowa zachęty nie wystarczą. Odważnego niesie przekonanie co do słuszności swych racji oraz nadzieja, że koniec końców te przekonania zwyciężą. O formowanie tych przekonań musimy zadbać.
▶ DYSCYPLINA W DOMU. JAK JĄ UTRZYMAĆ, GDY NA NIC NIE MA CZASU?
- przestaniesz popełniać typowe błędy wychowawcze‼,
- 👉nabędziesz umiejętność takiego postępowania, aby w konsekwencji skutecznie przekazać dziecku wiarę i nauczyć wybierania dobra w trudnych sytuacjach,
- dowiesz się, jak postępować, żeby dzieci nie ulegały złu, mając przeciw sobie środowisko i media,
- zobaczysz co robić, aby być konsekwentnym i wytrwałym w stawianiu wymagań,
- odkryjesz tonację i barwę głosu oraz tempo i głośność mówienia, które optymalnie wpływają na wysłuchanie polecenia przez dziecko ⏩ PRZECZYTAJ WIĘCEJ
2. Zachęcaj do opierania się modom grupowym
Młodzież ma tendencję do podążania za modami związanymi z ubiorem, słuchaną muzyką czy nawet preferencjami kulinarnymi. W tym przypadku nie tyle chodzi o powiedzenie swojego „nie” na forum grupy (gdy zajdzie taka potrzeba), ale o odrzucenie narzucanego stylu życia i zwyczajów.
Przy czym wspomniane mody nie zawsze muszą być naganne. Przypominam, że omawiam to zagadnienie w kontekście kształtowania odwagi cywilnej, dlatego unikanie niektórych mód subkulturowych pomoże ustrzec przed bezmyślnym przejmowaniem wartości, które za nimi podążają.
Wspomniane mody mogą być połączone z nagannymi zwyczajami i zachowaniami. Sprzeciwianie się im jest najlepszą profilaktyką np. nikotynizmu czy młodzieżowego pijaństwa.
Jak to w praktyce robić? Przede wszystkim trzeba młodym ludziom uświadamiać, że bezmyślne naśladowanie wspomnianych mód nie jest przejawem wolności, lecz zniewolenia.
Wyrobienie takiego przekonania pomoże w walce z nagannymi zwyczajami subkulturowymi.
3. Wzmacniaj odwagę cywilną dzięki odpowiedniej formacji duchowej
Tak jak wspomniałem wyżej nie da się przekonać do stawienia oporu grupie i jej modom bez ugruntowanych postaw intelektualnych, które zakorzenione są w wierze.
Wiara, nadzieja i miłość, czyli cnoty teologalne będące fundamentem chrześcijaństwa, są również w pewnym sensie fundamentem każdej cnoty. Otwierają na wymiar nadprzyrodzony, a jednocześnie dają naturalną motywację do działania. Teologalna cnota nadziei sprawia, że nasze życie nabiera sensu i chce nam się walczyć o rzeczy ważne.
Dodatkowo właściwa formacja duchowa wiąże się z redukowaniem pychy, a jej przezwyciężenie istotnie wzmacnia odwagę cywilną.
Zadajmy sobie pytanie: dlaczego młody człowiek ustępuje przed presją grupy? Odpowiedzi mogą być różne, ale jedną z kluczowych będzie troska o własne ego, które nie chce się narazić kolegom i koleżankom, dlatego spolegliwie im przytakuje. Gdyby młodzian przeciwstawił się grupie rówieśniczej mógłby zostać wyśmiany, a na to pycha nie może pozwolić.
4. Wskaż alternatywę
Trwanie w stresogennej sytuacji dla nikogo nie jest komfortowe. Odrzucenie przez grupę nie jest przyjemnym doświadczeniem, zwłaszcza dla młodego człowieka, którego charakter moralny nie został jeszcze do końca ukształtowany.
Nie wystarczy poprzez wychowanie religijne i odpowiednią formację duchową utwierdzić dzieci w prawdzie. W pewnym momencie nieutwardzony charakter może się załamać, dlatego musimy poszukać alternatywy, wytchnienia. Z jednej strony taką alternatywą może być inna grupa rówieśnicza o poglądach zbliżonych do poglądów dziecka (harcerstwo, grupa religijna)
Inną – może być hobby, zainteresowania, dzięki którym dziecko nabierze duchowych sił do zmagań z presją grupy.
5. Hartuj i usprawniaj
Ogólne hartowanie i unikanie rozpieszczania buduje hart ducha, a tym samym pomaga wytrwać w sytuacji dyskomfortu po odrzuceniu przez grupę.
Łatwiej jest też sprzeciwić się rówieśnikom, gdy jest się silnym fizycznie. Osoba słabsza częściej będzie narażana na werbalne i fizyczne ataki. W przypadku kogoś wysportowanego i silnego atakujący musi liczyć się z odpowiedzią, a to może go powstrzymywać.
Warto na ten aspekt zwrócić uwagę, choć nie każdy ma warunki fizyczne ku temu, by wykorzystać atrybut siły, jako odstraszanie przed agresorem. Niemniej w miarę możliwości warto nad nim pracować.
6. Nie zapominaj o roztropności
Roztropność jako woźnica cnót ma swoje zastosowanie również w ramach odwagi cywilnej. W sprawach pryncypialnych należy zawsze twardo stać po stronie prawdy. To jest oczywiste, ale roztropność wymaga, żeby bronić jej … roztropnie.
Jeśli na przykład zbyt często wygłaszamy swoje zdanie w środowisku liberalnym, robiąc to w sposób zaczepny, najprawdopodobniej skłócimy się ze wszystkimi, a ponadto będziemy uchodzili za … dziwaków. Potrzebna jest zatem odwaga, ale odwaga rozważna nastawiona na konkretny efekt, a nie strzelanie na wiwat.
Namawiajmy zatem podopiecznych do prezentowania swoich racji w sposób rzeczowy i kulturalny.
Innymi słowy – są sytuacje, gdy trzeba głośno powiedzieć swoje zdanie, nie bacząc na konsekwencje, ale są też sytuacje, w których należy wykazać się dobrze pojętym sprytem. Być może czasami coś trzeba będzie przemilczeć i dzięki temu więcej zyskać w przyszłości.
Oczywiście taka stratega nie może być usprawiedliwieniem tchórzostwa. Ma jedynie pomóc znaleźć najlepsze rozwiązanie w danej sytuacji.
Fot: Pixabay.com/pl
ZAMÓW KSIĄŻKĘ
