Na tropach szczęścia

.

Demokratyczna maniera poszukiwania większościowego stanowiska w danej kwestii znajduje zastosowanie nie tylko w polityce, ale również w innych dziedzinach życia.

Sondaże stały się trwałym elementem popkultury. Ze szczególnym przypadkiem sondażomanii mamy do czynienia w odniesieniu do pewnych badań naukowych.

Psychologowie, socjologowie, a – jak się poniżej okaże – także ekonomiści, prowadząc swoje projekty, zajmują się odkrywaniem nie tyle prawdy obiektywnej, co subiektywnej i tymczasowej.

Zanurzmy się zatem w „sieci” i wyłówmy badania oraz ustalenia na temat szczęścia.

Pieniądze a kwestia ,,dobrostanu”

Na początek niespodzianka. Otóż badacze dwóch różnych uczelni ogłosili niezależnie od siebie, że pieniądze nie decydują o szczęściu. Niespodzianka polega na tym, iż media na okrągło trąbią (albo przynajmniej tworzą taką atmosferę), że tylko bogactwo daje szczęście.

Naukowcy na wydziale psychologii Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver stwierdzili, że osoby z grupy badawczej, które były skłonne do dzielenia się pieniędzmi, czuły się bardziej szczęśliwe od skąpców. W ten sposób ustalono, że pieniądze co prawda dają szczęście, ale tylko gdy dzielimy się nimi z innymi¹.

Z kolei wyniki eksperymentów przeprowadzonych w Nottingham Uniwersity również podważają współczesną tendencję do przeceniania kwestii bogactwa w dążeniu do szczęścia. Badacze przepytali za pomocą specjalnego kwestionariusza 34 zwycięzców Loterii Narodowej, którym trafiła się niebagatelna wygrana miliona funtów.

I co się okazało? Aż 97% utrzymało poczucie szczęścia na podobnym poziomie, jak przed wygraną! Subiektywną ocenę „dobrostanu” mierzono przy pomocy specjalnej skali „Satysfakcji z życia”. Owszem, tym co „wygrali los na loterii” żyje się dostatniej i raczej nie skarżą się na utratę zadowolenia z życia, ale wcale nie są w związku z tym jakoś szczególnie szczęśliwsi².

Cóż, nie są to odkrycia nowe, ale skoro „odkryli” je na nowo „współcześni naukowcy” powinny zostać upowszechnione i podane do demokratycznego wierzenia.

Niestety, funkcjonują jedynie jako ciekawostki wypowiadane w stacjach komercyjnych między piosenkami, a później raz na zawsze znikają.

Szczęście a wiek

Na chwilę pozostawmy psychologów, bo zajmujące badania są w stanie przeprowadzać też ekonomiści: Andrew Oswald z University of Warwick w Coventry i David Blanchflower z Dartmouth College w Hanowerze. Wgłębili się oni w dane 2 mln osób z 80 krajów, analizując czynniki mające wpływ na „dobre samopoczucie” (m.in. dochody, rozwody itp.).

W rezultacie okazało się, że „błogostan” jest udziałem głównie ludzi młodych oraz najstarszych (pod warunkiem, że są zdrowi). Amerykanie są nieszczęśliwi w wieku 50 lat, a Amerykanki w wieku 44 lat. Z kolei Brytyjki i Brytyjczycy dokładnie w wieku 44 lat (precyzja naukowców musi budzić respekt)³.

O ile wpływ dzieciństwa na szczęśliwość życia jest dosyć znany, to zastanawia duże poczucie „błogostanu” w wieku starszym. Tłumaczy się to zmniejszeniem obowiązków i odpowiedzialności.

Geny nie geny? – oto jest pytanie

Psycholodzy z Uniwersytetu w Edynburgu i Queensland Institute for Medical Research badali bliźnięta (900 par) i „zidentyfikowali geny, które odpowiadają za wystąpienie cech osobowościowych predysponujących do bycia szczęśliwym bez względu na okoliczności (Psychological Science)”⁴.

Podobne zdanie wydaje się mieć Sonja Lyubomirsky, profesor psychologii na Uniwersytecie Kalifornijskim, która również analizowała bliźniaki i doszła do wniosku, że 50% naszego szczęścia to genetyka, 10% – czynniki środowiskowe (np. rozwód czy finansowe bankructwo), a 40% zależy od nas samych⁵.

Nasuwa się pewne pytanie: czy mamy szansę być szczęśliwi w sytuacji, gdy geny w całości nam się „nie udały”, ale środowisko nam sprzyja (mamy szczęśliwą rodzinę, wygraliśmy w „totolotka” itp.) i swoje 40% wolności wykorzystujemy efektywnie, pracując na rzecz naszego szczęścia?

Z twierdzeń pani profesor, jak i badaczy z Edynburga wynika, że choćbyśmy się sprężyli i tak będziemy tylko – jeśli tak się można wyrazić – połowicznie szczęśliwi.

Niemniej osoby pozbawione właściwych genów nie powinny popadać w rozpacz. Podeprzyjmy się cytatem:

„Do niedawna psychologowie uważali, że geny odgrywają decydującą rolę w warunkowaniu stanu naszego umysłu. Jednak nowe badania pokazują, że możemy zrobić więcej, niż sądzono w sprawie postrzegania własnego szczęścia.– Rzeczy wydają się bardziej złożone niż mógłby sugerować prosty model genetyczny – mówi Ed Diener, profesor psychologii z University of Illinois w USA. – Owszem, ludzie są określeni przez geny, które posiadają, ale wiemy również, że osobowość ludzi dorosłych może zmieniać się i ludzie prawdopodobnie mają nad tym kontrolę”⁶.

Prof. Diener w przeciwieństwie do wymienionych wyżej psychologów uważa, że mamy kontrolę nad swoim szczęściem!

Za to właśnie powinniśmy cenić współczesną psychologię. Każdy znajduje w niej to, co mu pasuje. Na tym wszak polega nowoczesny, naukowy pluralizm.

Na podstawie:

1. Cyt. za:  Dzielenie się pieniędzmi uszczęśliwia, https://web.archive.org/web/20240524082610/http://www.polskieradio.pl/
2. Cyt. za: A. Błońska, Pieniądze szczęścia (nie) dają?, http://kopalniawiedzy.pl/wygrana-poczucie-szczescia-889.html.
3. Cyt. za: tenże, Nieszczęśliwi w połowie życia, http://kopalniawiedzy.pl/szczescie-zadowolenie-polowa-zycia-najstarsi-najmlodsi-Andrew-Oswald-David-Blanchflower-4186.html.
4. Cyt. za: tenże, Genetyczny zapas szczęścia, http://kopalniawiedzy.pl/szczescie-cechy-osobowosci-geny-Wielka-Piatka-okolicznosci-zapas-bufor-4413.html.
5. Cyt. za: Szczęście w twoich rękach, https://web.archive.org/web/20150423194415/http://www.charaktery.eu/wiesci-psychologiczne/360/Szczescie-w-twoich-rekach/
6. Cyt. za: Szczęście w twoich rękach, https://web.archive.org/web/20150423194415/http://www.charaktery.eu/wiesci-psychologiczne/360/Szczescie-w-twoich-rekach/

Tekst ukazał się pierwotnie w kwartalniku „Cywilizacja”

ZAMÓW KSIĄŻKĘ