Anoreksja a pedagogika cnót

.

Anoreksja jest zaburzeniem psychicznym. U jej źródeł leży strach przed otyłością, motywowany względami estetycznymi (czasami paradoksalnie zdrowotnymi), przybierający formę obsesji. Wśród przyczyn powstania anoreksji wymienia się
oddziaływanie wzorców kulturowych i społecznych (moda na szczupłą sylwetkę), ale też brak akceptacji grupy czy zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny. Na to nakładają się predyspozycje biologiczne.

W artykule skoncentruje się na specyfice powstawania omawianego zaburzenia z punktu widzenia pedagogiki cnót. Innymi słowy: spróbuję odpowiedzieć na pytanie, jakie wady sprzyjają pojawieniu się tego zaburzenia?

Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu

Kluczowe są zaniedbania w podejściu do odżywiania. Wadą główną będzie nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu. Co ciekawe, kojarzy się ono zazwyczaj z przekraczaniem miary w spożywaniu pokarmów.

Ale pamiętajmy: o ile cnota jest dyspozycją do moralnego działania (w tym przypadku w kontekście racjonalnego, zgodnego z potrzebami organizmu, odżywiania), to wada jest zarówno nadmiarem (gdy jemy za dużo – obżarstwo), jak i niedomiarem (gdy jemy za mało – przesadne unikanie pokarmów).

Ustawiczne „niedociąganie” do normy jest zatem również wadą moralną. A gdy przyjmuje formy drastyczne, prowadząc do wyniszczenia organizmu, przechodzi w zaburzenie psychiczne.

Asceza a anoreksja

Przy okazji trzeba poczynić pewną uwagę. Mistrzowie duchowości, podkreślają, iż ćwicząc daną sprawność powinniśmy praktykować pewne zachowania poniżej normy, co nazywano ascezą. Ich celem będzie zlikwidowanie wady i zbudowanie w niej miejsce sprawności.

Na przykład, zostawiając odrobinę jedzenia na talerzu, dajemy tym samym dowód, iż nie poddajemy się obżarstwu. Na tym oparto ideę postu, który, o ile nie przekracza racjonalnych ram, wzmacnia ducha.

W przypadku anoreksji nie mamy do czynienia z klasycznyum postem czy ascezą, ale z nieracjonalnym wyniszczaniem organizmu, które to działanie bezpośrednio godzi w przykazanie: „nie zabijaj”.

Od religijnego postu czy wzmacniającej duchowo ascezy różni ją nie tylko brak roztropności, ale także sama motywacja. Katolik poszcząc pragnie przede wszystkim podbudować się duchowo! Wyrzeka się przyjemności podniebienia z przyczyn religijnych. Poświęca je w intencji przebłagalnej za grzechy własne, bądź za innych.

W przypadku anoreksji motywacja jest odmienna. Zazwyczaj chodzi o własny wygląd lub przesadną troskę o własne zdrowie (oczywiście fałszywie pojmowaną).

Kwestia skromności

Skromność to cnota, która dzisiaj kojarzy się ze wstecznictwem i obłudą. Kultura popularna promuje zachowania odbiegające od standardów tradycyjnej skromności. Obsesja „podobania się”, dostosowania sylwetki do kanonów obowiązujących mód, staje się zjawiskiem coraz częstszym wśród dziewcząt.

W efekcie, nawet uczennice ubierają się niestosownie i zaczynają się odchudzać, a wszystko pod pretekstem chorobliwej pasji podobania się za wszelką cenę. Oczywiście nie zawsze leży ona u źródeł choroby, ale w wielu przypadkach może tak właśnie być.

Gdyby w wychowaniu kultywowano tradycyjne wzorce skromności (bez popadania w przesadę) można śmiało założyć, iż ogólny pęd wśród dziewcząt do zatracenia miary w odchudzaniu byłby mniejszy.

Strach przed opinią innych

Chorobliwe odchudzanie może być napędzane przez jeszcze jedną przywarę, będącą przeciwieństwem odwagi cywilnej, tj. tchórzostwo społeczne. Ono sprawia, że dana osoba nie wytrzymuje presji obowiązujących kanonów kulturowych, dotyczących mód żywieniowych i ulega im.

Brak własnego zdania i oglądanie się na opinię innych przyczynia się do wzmocnienia tendencji w wyniku których może pojawić się anoreksja.

Wady a kontekst kulturowy

Trzy wymienione wady, wydają się być kluczowe. Pamiętajmy przy tym, że są one wynikiem zaniedbań wychowawczych oraz mają swoje źródło we wspomnianych na wstępie funkcjonowaniu rodziny, modach społecznych, oddziaływaniach kulturowych czy predyspozycjach biologicznych. Z tego względu są jakby finalnym rezultatem błędów w wychowaniu.

Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, to „wada matka”, która ugruntowuje się w zachowaniach daleko odbiegających od dopuszczalnej, racjonalnie normy, przyjmując formy obsesji. Ona jest tu najważniejsza, pozostałe są pomocnicami (nie zawsze czynnymi).

Oprócz tych wymienionych wyżej można tu rozważać także wpływ innych wad, takich jak np. próżność, nieroztropność, zazdrość itp.

Ważna uwaga

O ile zwalczając powyższe wady i formując odpowiadające im cnoty: umiarkowanie w jedzeniu i piciu, skromność i męstwo (odwagę cywilną) możemy zapobiegać pojawieniu się anoreksji, to gdy już zaburzenie się pojawi, trudno jest zwalczyć je samemu, gdyż psychika funkcjonuje w stanie zaburzenia i wymaga pomocy specjalistycznej.

Dlatego powyższy tekst jest tylko próbą teoretycznej interpretacji przyczyn anoreksji w odniesieniu do klasycznej pedagogiki cnót. W przypadku realnych problemów z z omawianym zaburzeniem należy zgłosić się do poradnii specjalistycznej. Nie zaszkodzi także zapoznanie się z ==>literaturą fachową na ten temat

ZAMÓW KSIĄŻKĘ